Obezite

OBEZİTE NE DEMEK?

Obezite, günümüzde özellikle gelişmiş olan ülkelerde sık görülen bir sağlık sorunudur.  Obezite, vücuttaki yağ kütlesinin, yağsız olan kütleye olan oranının artması neticesinde, boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının olması gerekenin üstüne çıkması durumudur. Yetişkin bir erkekte vücut ağırlığının %15-18’ini, kadında ise %20-25’ini yağ dokusu oluşturmaktadır. Eğer bu oran erkeklerde %25’in, kadınlarda ise %30’un üstüne çıkarsa obezite olarak kabul edilir.

OBEZİTE NASIL ORTAYA ÇIKAR?

Obezitenin en önemli nedeni, vücuda giren enerjinin harcanandan daha fazla olmasıdır. Besinler yoluyla vücuda alınan enerjinin, vücuttaki metabolizma ve fiziksel aktiviteler ile harcanan toplam enerjiden fazla olması durumunda, artan fazla enerji vücutta yağ şeklinde depolanır. Vücuda, gereksinimin üzerinde enerji alımının belirli bir süre devam etmesi durumunda obezite oluşur. 

Obezitenin çeşitli nedenleri bulunmaktadır. Bunlar;

  • Hareketsiz bir yaşam
  • Sağlıksız beslenme
  • Aşırı miktarda yeme
  • Yanlış beslenme alışkanlıkları
  • Hormonal dengesizlikler
  • Metabolik bozukluklar
  • Genetik nedenler
  • Psikolojik sorunlar
  • Yanlış diyet uygulama
  • Sigara ve alkol alışkanlığı
  • Antidepresanlar gibi kullanılan bazı ilaçlar 

OBEZİTE BELİRTİLERİ NELERDİR?

Obezitenin en önemli belirtisi vücutta aşırı görülen aşırı yağ dokusu artışı yani kilo artışıdır. Kişinin kilo alması ve şişmanlaması obezitinin gözle görülen önemli bir belirtisidir. Kilo artışı ile birlikte bazı sağlık sorunlarını da ortaya çıkar. Obeziteye bağlı olarak ortaya çıkan sağlık sorunları ve bunlara ait belirtiler şunlardır;

  • Çabuk yorulma
  • Aşırı terleme
  • Nefes darlığı
  • Horlama 
  • Uykuda nefesin durması (uyku apnesi)
  • Kas ve eklem ağrıları
  • Psikolojik sorunlar

OBEZİTE TANISI NASIL KONULUR? 

Obezite tanısı, beden kitle indeksinin hesaplaması sonucu konulmaktadır. Beden kitle indeksi kadar hastanın bel çevresinin ölçümü de önemlidir. Bir kişinin zayıflık, şişman ve obez olup olmadığı, vücut kitle indeksi (obezite testi) olarak bilinen bir yöntemle belirlenir. Vücut kitle indeksi 30 ve üzerinde olan kişiler obezite hastası olarak kabul edilir. Vücut kitle indeksi, kişinin vücut ağırlığının kilogram cinsinden ölçüsünün, boy uzunluğunun metre olarak ölçüsünün karesine bölünmesi şeklinde hesaplanır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından obezite hesaplaması için de kullanılan vücut kitle indeksine göre vücut kitle indeksi;

  • 18.5 altında olan kişiler az kilolu
  • 18.5 – 24.9 arasında olanlar normal kilolu
  • 25.0 – 29.9 arasında olanlar fazla kilolu
  • 30.0 – 39.9 arasındaki kişiler obez
  • 40.5’in üzerinde olanlar morbid obez (ciddi obez)
  • 50 ve üstünde olan kişiler ise süper obez olarak kabul edilir.

OBEZİTE HANGİ SORUNLARA NEDEN OLUR?

Şeker Hastalığı (Diyabet)

Obezitenin en sık neden olduğu hastalıklardan biridir. Vücutta yağ dokusunun aşırı miktarda artışı, insülin hormonunun hücreler üzerindeki etkisini azaltarak insülin direncine ve şeker hastalığına neden olur. 

Koroner Arter Hastalığı

Vücuttaki yağ dokusundaki artış, kalbin üzerine fazladan yük bindirir. Onun daha fazla çalışmasına neden olur. Bu durum zamanla kalbin yorulmasına neden olur. Ayrıca, obeziteye bağlı olarak ortaya çıkan insülin direnci sonucunda kan şekerindeki yükselme, kalp damarlarının çeperlerinde çeşitli bozukluklara neden olabilir. Bu durum kalp hastalıklarına neden olur. 

Hipertansiyon

Tansiyon yüksekliği olarak bilinen hipertansiyon, obez kişilerde normal kilodaki kişilere göre yaklaşık olarak 3 kat daha fazla görülür. Bunun nedeni, ozezite hastalarında yağ dokusundaki artış, buna bağlı olarak aşırı insülin hormonun üretimi, insülin direnci, damar duvarlarındaki hücrelerde bozulmalardır. 

Safra Kesesi Taşları

Obezite, kan kolesterol seviyesinde yükselmeye neden olur. Safra kesesindeki safranın içerisinde de bulunan kolesterol miktarının artışı, safra yapısının bozulmasına ve safra kesesinde taş oluşumuna neden olur. 

Felç (İnme)

Obezitenin neden olduğu sağlık sorunlarından biri de halk arasında inme olarak bilinen felç durumudur.  Obez kişilerin damar yapılarındaki bozulmalar ve tansiyon yüksekliği, felç gelişme riskini artırmaktadır. 

Astım

Astım hastalığı, obez olan kişilerde normal kilolu kişilere göre çok daha ağır bir şekilde seyreder. Obez kişilerde, astım atakları daha sık görülür. 

Kanser

Obezite vücutta kanser riskini de artırmaktadır. Bunun nedeni yağ dokusunun yüksek miktarda östrojen üretmesidir. Östrojen miktarının artması meme, rahim kanserleri ve diğer bazı kanser türlerinin gelişiminden sorumludur. Ayrıca obez kişilerin kanlarında insülin direncinden dolayı yüksek miktarda insülün hormonu bulunmaktadır. İnsülin hormonu da bazı kanserlerin oluşumuna neden olur. 

Psikolojik Sorunlar

Obezite hastaları, toplum içerisinde hoş görülmeme veya dışlanma gibi kaygılar yaşarlar. Bu durum, kişide özgüven eksikliği ve depresyon gibi birtakım psikolojik sorunlara neden olabilir.  

OBEZİTE TEDAVİSİ

Obezitenin tedavisinde, diyet ve egzersizle daha düşük oranda başarı sağlanırken, cerrahide bu oran oldukça yüksektir. Obezite cerrahisi kişinin sadece estetik görünümünü iyileştirmekle kalmaz yaşam kalitesine de olumlu katkı sağlar. Bu nedenle; kalp ve damar hastalıkları, psikolojik bozukluklar ve uyku apnesi gibi hastalıklara karşı cerrahi ile kalıcı kilo verilmesinin sağlanması çok önemlidir. Obezite cerrahisinde yöntem kişiye özel olarak belirlenmektedir. Hastalar konforlu bir ameliyat sürecinin ardından kısa sürede iş ve sosyal yaşamlarına dönebilme, uygun planlama ile ideal kilolarına kavuşabilmektedir.

Obezite, kişinin yaşam kalitesini oldukça düşüren ancak tedavi edilebilen kronik bir sağlık sorunudur. Obezite tedavisi kişiden kişiye değişir, yani tedavisi kişiye özgüdür.  Obezite tedavisinde; tıbbi beslenme (diyet), egzersiz tedavisi, yaşam tarzı değişikliği tedavisi, ilaç tedavisi ve cerrahi tedavi uygulanmaktadır. Obezitenin tedavisinde hasta, doktor, diyetisyen, psikolog ve fizyoterapist işbirliği içinde olmalıdır. 

Obezite Cerrahisi Nedir?

Obezite cerrahisi, obeziteyi tedavi etmek için kişinin sindirim sistemine cerrahi olarak müdahalede bulunulması işlemidir. Uygulanacak olan obezite cerrahisinin tipi, hastadan hastaya farklılık gösterebilmektedir. Obezite tedavisinde kullanılan cerrahi yöntemler arasında tüp mide, mide bypass cerrahisi, mini gastrik bypass ve duodenal switch yöntemleri bulunmaktadır.

Obezite cerrahisi her kişiye uygulanmaz. Obezite cerrahisinin uygulanabilmesi için hastada bulunması gerekli olan kriterler şunlardır; 

Hastanın ideal kilosunun en az %80’in üzerinde olması ya da vücut kitle indeksinin 40 kg/m2’nin üzerinde olması.

Vücut kitle indeksinin 35-40 kg/m2 arasında ise ancak hastada hipertansiyon, diyabet ya da uyku apnesi gibi hastalıkların bulunması.

Hastanın 18 ile 65 yaş arasında olması.

Kişinin en az 3 yıldır obez olması.

Hastada hormonal bozukluklarının bulunmaması.

Hastanın en az 1 yıl ilaç veya diyet tedavisine rağmen kilo verememiş olması.

Hastanın alkol ve ilaç bağımlısı olmaması,

Hastanın psikososyal düzeyinin normal olması,

Hastanın, tedavi sürecinde cerrahi ekip ile fiziksel, psikolojik ve sosyal olarak uyum içinde olması gerekir.

Obezite Cerrahisinde Uygulanan Yöntemler Nelerdir?

  • Tüp Mide Ameliyatı (Sleeve Gastrektomi)

Tüp mide ameliyatı, midenin yaklaşık % 80’inin çıkarılması ve bir tüp haline dönüştürülmesidir. Böylece midenin hacmi küçültülmüş olur. Geride bırakılan midenin hacmi yaklaşık olarak 70-100 ml kadardır. Bu yüzden ameliyat sonrası kişi daha öncesinde olduğu gibi çok fazla miktarda beslenemez. Yani tüp mide ameliyatı kişinin aldığı besin miktarını azaltarak kilo vermesini sağlar. Ayrıca bu ameliyatta çıkarılan mide bölümünden iştah hormonu salgılandığı için, ameliyat sonrası bu hormon salgısı azalır. Bundan dolayı kişinin iştahında azalma olur.

  • Mide Bypassı

Bu ameliyatta ise midenin yemek borusundan hemen sonraki kısmı geride kalacak şekilde büyük bir kısmı bypass edilir. Mide kısmına ince bağırsak getirilerek dikilir. Böylece hem midenin hacmi küçülür hem de ince bağırsakların bir bölümü devre dışı bırakılır. Böylece hem daha az besin tüketilmiş olur hem de besinlerin emilimi azalmıl olur. 

  • Mide Balonu Nedir?

Mide balonu silikondan yapılmış bir balondur. Bu balon mide içerisinde şişirilir. Balon mideye ameliyatsız olarak endoskopik yolla yerleştirilir. Balon midenin bir kısmını doldurarak tokluk hissinin oluşmasına neden olur. Bir süre sonra bu balon, mideden kolay bir şekilde çıkarılabilir. Mide balonu, yaklaşık 15-20 dakikada mideye yerleştirilir. Daha çok ameliyat istemeyen ya da ameliyatın uygun olmadığı hastalarda uygulanır. Bazen de süper morbid obez olan hastalarda, uygulanacak olan obezite cerrahisi öncesi, bir miktar kilo kaybı elde edilerek obezite cerrahisini kolaylaştırmak için de tercih edilebilir. 

  • Mide Botoksu

Mide botoksu, mideye Botulinum toksini uygulanmasıdır. Bu işlem tamamen ameliyatsız (endoskopik) olarak yapılır. Vücudun diğer bölgelerine uygulanan botoks tedavilerine benzer.  Obezite tedavisinde uygulanan bir tedavi yöntemidir. Mide botoksunda Botilinum toksini (botoks),  endoskopik yolla midenin belirli bazı bölgelerine özel bir iğne ile enjekte edilir. Böylece botoks, mide kaslarının kasılmasını zayıflatır ve böylece mide daha geç boşalır. Dolayısıyla midesi dolu olan hasta kendisini tok hisseder. Mide botoksunun etkisi geçicidir.  Mideye boktoks ameliyatsız olarak uygulanır. İşlem sırasında ve işlemden sonraki dönemde hasta herhangi bir ağrı ya da acı duymaz. İşlem tamamen endoskopik yani kapalı olarak yapıldığı için, hastanın hastanede yatmasını gerektirmez. İşlem sonrası,  hasta genellikle 1-2 saat gözlem altında tutulduktan sonra taburcu edilir.