Guatr Nedir?
Tiroit bezinin büyümesine, şişmesine ve gözle görünür hale gelmesine “guatr” adı verilir. Tiroit bezi, boynun ön alt kısmında ve nefes borusunun etrafında bulunur. Guatr, daha çok iyot eksikliği olan kişilerde ve kadınlarda görülür. Guatr, nodüllü ve nodülsüz guatr olmak üzere ikiye ayrılır.
Kaç Çeşit Guatr Vardır?
Tiroid bezinin büyümesine guatr denir. Guatrın, nodüllü ve nodülsüz olmak üzere iki tipi bulunmaktadır. Tiroit bezinin tamamı bir bütün olarak büyürse ‘nodülsüz’ ya da ‘diffüz guatr’ adı verilir. Eğer tiroit bezinde nodül adı verilen yumrular varsa buna da ‘nodüllü guatr’ denir. Nodül sayısı birden fazla ise “multinodüler guatr” adı verilir. Guatr hastalığında tiroit bezinin hormon üretimi normal, fazla ya da az olabilir. Nodüllü guatrlarda kanserleşme olasılığı %3-5 arasındadır.
Guatr Sıklığı Nedir?
Özellikle iyot eksikliği olan kişilerde yaygın olarak görülen guatr hastalığının Türkiye’de de görülme sıklığı fazladır. Cinsiyet dağılımına bakıldığında, kadınlar erkeklere oranla 5 kat daha fazla risk altındadırlar.
Guatr Neden Olur?
Guatrın en sık iyot eksikliğinden kaynaklanır. Bir diğer neden ise hashimoto hastalığıdır. Hashimoto hastalığı tiroit bezi iltihabıdır ve otoimmün bir hastalıktır. Otoimmün hastalıklarda, vücut kendi dokusunu yabancı bir cisim olarak algılar ve yok etmek ister. Hashimoto hastalığında da vücut tiroit bezini yabancı olarak görür ve onu yok etmek için uğraşır.
Guatr Belirtileri Nelerdir?
Guatr genellikle ağrı yapmaz. Boyun bölgesinde şişlik, yutma güçlüğü, öksürük, nefes darlığı ve ağrı gibi şikayetler ortaya çıkar. Tiroit bezinin salgıladığı hormonun azlığına ve ya çokluğuna göre belirtiler değişir. Tiroit bezinin az çalışmasına hipotiroidi, fazla çalışmasına ise hipertiroidi denir. Bu durum halk arasında “zehirli guatr” olarak da bilinir. Eğer hormon olması gerektiğinden az salgılanırsa yoğun uyku hali, kilo alımı, uyuşukluk, ciltte kuruluk, kabızlık, halsizlik ve saçlarda dökülme görülebilir. Ancak tiroit hormonu olması gerekenden daha fazla salgılanırsa baş ağrısı, çarpıntı, sinirlilik, ishal, titreme ve bulantı gibi durumlar görülebilir.
Guatr Tanısı Konur?
Öncelikle doktor tarafından boyunun gözle ve elle muayenesi yapılır. Büyümüş tiroit bezi gözle görülebilir ya da elle yapılan muayenede hissedilir. Nodüllü guatr varlığında nodülleri incelemek için tiroit sintigrafisi ve ultrasonografisi yapılır. Bu sayede nodülün yapısı ayrıntılı olarak görülebilir. Nodüllerle ilgili ayrıntılı inceleme için bazen iğne biyopsisi yapılması gerekebilir. Gerek duyulması halinde vücuttaki TSH, T3, T4 ve tiroit oto antikorlarına bakılır.
Guatr Tedavisi Nasıldır?
Yapılan muayene ve tetkikler sonucu guatrın tedavisi için hangi tedavinin uygulanacağı belirlenir. Tedavi, tiroit hormonlarının düzeyine ve tiroit bezinin özelliklerine göre belirlenir. Tedavide takip, ilaç tedavisi, radyoaktif iyot (atom tedavisi) ya da ameliyat gibi seçenekler bulunmaktadır.
Kan tahlilinde tiroit hormonlarının düzeyine bakılır. Bir dengesizlik varsa yani tiroit hormonu normalden az ya da fazla ise, ilaç tedavisi başlanır.
Ameliyat gerektiren durumlar ise şunlardır;
- Eğer tiroit bezi çok büyümüş ve nefes almayı zorlaştırıyorsa,
- Tiroit bezindeki büyüme estetik olarak hastayı rahatsız ediyorsa,
- Nodüler guatrda kanser şüphesi varsa,
- İlaç tedavisine cevap vermeyen hipertiroidi,
- Tiroit bezi göğüs kafesinin içine doğru büyümüşse,